इलेक्ट्रिक वाहनांमुळे प्रदूषण कमी होईल की नाही यावर काही घटक भूमिका बजावतात.
देशात परिवहन महामंडळाच्या बसेसचे ईव्हीमध्ये रूपांतर करण्याची तयारी सुरू आहे. रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाची इच्छा आहे की ज्या सरकारी बसेस मानकांनुसार फिट असतील त्यामध्ये ईव्ही किट बसवण्याचा पर्याय ठेवावा जेणेकरून प्रदूषण कमी करता येईल. प्रदूषणाचे सध्याचे चित्र बदलणे म्हणजेच ते कमी करणे हे या तयारीचे उद्दिष्ट आहे. अशा स्थितीत इलेक्ट्रिक वाहनांना प्रोत्साहन दिल्याने प्रदूषणाची पातळी कितपत कमी होणार हा प्रश्न आहे. हे समजून घेऊया.
तज्ञांचे म्हणणे आहे की ईव्ही किंवा इलेक्ट्रिक वाहनांमुळे प्रदूषण कमी होईल की नाही हे निश्चित करणारे काही घटक आहेत. प्रदूषण पातळी कमी होईल की प्रचंड फरक पडेल हे हे घटक ठरवतात.
एरव्ही आणि प्रदूषणाचे गणित समजून घ्या
इलेक्ट्रिक वाहनांमुळे प्रदूषण होते की नाही हे दोन प्रकारे समजू शकते. प्रथम, स्पष्टपणे दिसू शकणारे प्रदूषण. शेपटी सारखी. म्हणजेच वाहनांमधून निघणारा धूर. हे डिझेल आणि पेट्रोल वाहनांमधून बाहेर येते, परंतु जेव्हा इलेक्ट्रिक वाहनांचा विचार केला जातो तेव्हा त्याचे शून्य प्रदूषणात रूपांतर होते. इलेक्ट्रिक वाहनांमधून प्रदूषण पसरत नाही.
आता दुसरी गोष्ट म्हणजे इलेक्ट्रिक वाहनांमुळे प्रदूषण कसे पसरते. इलेक्ट्रिक वाहनांसाठी वीज निर्मिती केली जाते. यासाठी जीवाश्म इंधन कोळसा जाळला जातो जो थेट कार्बन उत्सर्जित करतो आणि हरितगृह वायू वाढवतो. यामुळे ग्लोबल वार्मिंग आणि प्रदूषण होते. वीज निर्मितीसाठी टर्बाइन आणि सौरऊर्जेसारखे अधिक पर्याय वापरल्यास वीजनिर्मिती करता येईल आणि कार्बन उत्सर्जनही थांबवता येईल, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.
इतकंच नाही तर ईव्हीमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या बॅटरीच्या निर्मितीच्या प्रक्रियेतून कार्बन उत्सर्जित होतो ज्यामुळे प्रदूषण वाढण्यास मदत होते. संशोधनातून असे दिसून आले आहे की EVs प्रदूषण 100% पर्यंत कमी करू शकत नाहीत. पेट्रोल आणि डिझेलच्या तुलनेत, ईव्ही कमी प्रमाणात असले तरी हरितगृह वायू उत्सर्जित करतात.
ईव्हीचा सर्वसामान्यांना काय फायदा?
सरकारी वाहन असो की खाजगी गाडी, त्याचे EV मध्ये रूपांतर केल्यास सर्वसामान्यांना अनेक फायदे थेट मिळतात.
- स्वस्त प्रवास: जीवाश्म इंधनाऐवजी विजेचा इंधन म्हणून वापर केल्याने त्यांचा प्रवास खर्च कमी होतो.
- देखभाल खर्चात कपात: EV मध्ये बॅटरी, मोटर आणि त्याच्या इलेक्ट्रॉनिक्सच्या नियमित देखभालीचा खर्च कमी असतो. पेट्रोल-डिझेल वाहनांच्या तुलनेत खर्च कमी होतो.
- कर सवलत: पेट्रोल आणि डिझेल वाहनांच्या तुलनेत ईव्हीच्या नोंदणी शुल्कात सरकार सवलत देते. रोड टॅक्स कमी केला आहे.
- चांगली हवा गुणवत्ता: ईइलेक्ट्रिक वाहने कार्बन उत्सर्जन लक्षणीयरीत्या कमी करतात, परिणामी नायट्रोजन ऑक्साईड, कार्बन मोनोऑक्साइड आणि हायड्रोकार्बन्सची पातळी कमी होते आणि हवेची गुणवत्ता सुधारते.
- रस्त्यावरील आवाज कमी: रस्त्यावर धावणाऱ्या वाहनांमुळे वायू प्रदूषण तर होतेच शिवाय ध्वनी प्रदूषणही होते, पण ईव्हीच्या बाबतीत असे होत नाही. ते आवाज करत नाहीत.
या देशांमध्ये इलेक्ट्रिक वाहनांचे वर्चस्व?
नॉर्वे हा इलेक्ट्रिक वाहनांना प्रोत्साहन देणाऱ्या देशांपैकी एक आहे. येथील 80 टक्के वाहने इलेक्ट्रिक आहेत. इतकेच नाही तर इतर देशांच्या तुलनेत येथे चार्जिंग स्टेशन्स जास्त आहेत. विक्रीच्या दृष्टीने चीन ही ईव्हीची सर्वात मोठी बाजारपेठ आहे. मात्र, येथील केवळ 22 टक्के वाहने इलेक्ट्रिक आहेत. तर आइसलँडमध्ये 41 टक्के, स्वीडनमध्ये 32 टक्के आणि नेदरलँडमध्ये 25 टक्के इलेक्ट्रिक वाहने वापरली जात आहेत.
हेही वाचा: वन नेशन-वन इलेक्शनचा कोणाला किती फायदा, त्याची अंमलबजावणी करताना किती आव्हाने आहेत?