भाकरी हा सर्वात मोठा प्रश्न आहे… श्रीलंकेत राष्ट्रपतीपदाचे उमेदवार जनतेला कसे आमिष दाखवत आहेत?

श्रीलंकेत २१ सप्टेंबरला राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक आहे

9 जुलै 2022 हा श्रीलंकेच्या राजकारणाच्या इतिहासातील अत्यंत महत्त्वाचा दिवस होता. आर्थिक धोरणांमुळे नाराज झालेल्या निदर्शकांनी राष्ट्रपती गोटाबाया राजपक्षे यांच्या कार्यालयात आणि निवासस्थानात प्रवेश केला आणि त्यांना राजीनामा जाहीर करण्यास भाग पाडले. रनिल विक्रमसिंघे सध्या ते पद सांभाळत आहेत.

आर्थिक संकटामुळे दोन वर्षांपूर्वी झालेल्या ‘अरागालय’ नावाच्या या जनउद्रोहानंतर आता २१ सप्टेंबर २०२४ ही श्रीलंकेसाठीही महत्त्वाची तारीख ठरणार आहे. या दिवशी श्रीलंकेची नववी राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक होणार आहे. शर्यतीत 38 उमेदवार आहेत परंतु केवळ 4 उमेदवार आघाडीचे दावेदार मानले जात आहेत. या चार मुख्य पात्रांची नावे आहेत – विद्यमान अध्यक्ष रानिल विक्रमसिंघे, विरोधी पक्षनेते सजिथ प्रेमदासा आणि JVP/NPP नेत्या अनुरा कुमारा दिसानायके. चौथे हंबनटोटा जिल्ह्याचे खासदार नमल राजपक्षे आहेत जे गोटाबाया राजपक्षे कुटुंबातील आहेत.

कोण कोणत्या पक्षाचा आहे?

रानिल विक्रमसिंघे यांच्या पक्षाचे नाव युनायटेड नॅशनल पार्टी (UNP) आहे. मात्र ते अपक्ष म्हणून निवडणूक लढवत आहेत. विक्रमसिंघे यांच्यासमोर 57 वर्षीय सजिथ प्रेमदासा यांचे सर्वात मोठे आव्हान आहे. प्रेमदासा हे श्रीलंकेच्या संसदेतील विरोधी पक्षाचे नेते आहेत आणि समगी जना बालवेगया (SJB) पक्षाकडून निवडणूक लढवत आहेत. त्यांच्याशिवाय एनपीपी पक्षाकडून डाव्या नेत्या अनुरा कुमारा डिसनायकाही अध्यक्षपदाच्या शर्यतीत आहेत. गेल्या आठवड्यात राजपक्षे कुटुंबातील नमल राजपक्षे यांनीही चौथे उमेदवार म्हणून शर्यतीत प्रवेश केला होता. तो एसएलपीपी पक्षाचा आहे.

निवडणुकीसाठी अवघा आठवडा शिल्लक असल्याने सर्व उमेदवारांचे जाहीरनामेही जाहीर झाले आहेत. या सर्व उमेदवारांच्या जाहीरनाम्यांमध्ये एक गोष्ट समान आहे की, ही निवडणूक पूर्णपणे श्रीलंकेची आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी लढवली जात आहे.

विक्रमसिंघे यांनी दोन वर्षांच्या कामगिरीवर भर दिला

रानिल विक्रमसिंघे यांच्या जाहीरनाम्याला नाव देता येईल – पुलुवन श्रीलंका म्हणजेच श्रीलंका. रनिल विक्रमसिंघे त्यांच्या दोन वर्षांच्या कार्यकाळात मिळालेल्या राजकीय आणि आर्थिक स्थैर्याचा उल्लेख करताना दिसतात. सरकार यावर जोर देत आहे की त्याने महागाई कमी करण्यासारखे काही मोठे आर्थिक यश मिळवले आहे आणि मे 2024 पर्यंत US$ 5.4 अब्ज (US$ 7 बिलियन) पर्यंत परकीय गंगाजळी निर्माण केली आहे.

विक्रमसिंघे यांच्या प्रचारानंतरही देशातील वाढती गरिबी आणि विषमतेमुळे त्यांची लोकप्रियता घसरली आहे. इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ पॉलिसीने केलेल्या जनमत चाचण्यांनुसार, अनुरा कुमारा दिसानायका आणि प्रेमदासा आघाडीवर आहेत, तर विद्यमान राष्ट्रपती तिसऱ्या स्थानावर आहेत.

प्रेमदासा- गरीब समर्थक प्रतिमा तयार करण्याचा प्रयत्न करणे

दुसरा प्रमुख स्पर्धक म्हणजे प्रेमदासा. ‘अ विन फॉर ऑल’ असे त्यांच्या जाहीरनाम्याचे नाव आहे. ज्यामध्ये आर्थिक धोरण ‘सामाजिक लोकशाही’ म्हणून मांडले जात आहे. प्रेमदासाने आपली गरीब समर्थक प्रतिमा निर्माण करण्याचा पुरेपूर प्रयत्न केला आहे.

उदाहरणार्थ, त्यांचा जाहीरनामा कमी-उत्पन्न आणि मध्यमवर्गीयांच्या घरांची आव्हाने सोडवण्याचा मार्ग दाखवतो. यासाठी त्यांनी एक गृहनिर्माण योजना आणली आहे ज्यामध्ये या गटांसाठी घरे बांधण्यासाठी सरकारी मालकीची जमीन वापरली जाईल. प्रेमदासाने त्यांच्या जाहीरनाम्यात IMF कार्यक्रम सुरू ठेवण्याचे आश्वासन दिले आहे. परंतु समाजातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी अधिक अनुकूल असलेल्या परिस्थितीवर. एवढेच नाही तर देशातील 11 टक्के अल्पसंख्याक तमिळ समाजाला खूश करण्याचा त्यांनी पुरेपूर प्रयत्न केला आहे. त्यांना सत्तेत भागीदार करू, अशी ग्वाही त्यांनी या वर्गाला दिली आहे.

देसनायके यांचे लक्ष तरुण मतदारांवर आहे

नॅशनल पीपल्स पॉवरचे नेतृत्व करणाऱ्या अनुरा कुमार दिसानायके तरुणांमध्ये खूप लोकप्रिय आहेत. आर्थिक संकटामागे भ्रष्टाचार हे प्रमुख कारण असल्याचे तरुणांचे मत आहे. आणि अनुराही आपल्या प्रचारात श्रीलंकेला भ्रष्टाचारमुक्त करण्याचे आश्वासन देत आहे. याशिवाय 2022 मध्ये तत्कालीन राष्ट्रपती राजपक्षे यांच्या राजीनाम्याच्या मागणीसाठी झालेल्या आंदोलनात सहभागी झालेल्या मतदारांचाही त्यांना पाठिंबा मिळत आहे. याशिवाय करात कपात आणि सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या पगारात वाढ करण्याच्या आश्वासनांचाही समावेश आहे.

नमलला जिंकण्याचा आत्मविश्वास आहे

ऑगस्ट 2024 मध्ये SLPP च्या अध्यक्षपदाच्या उमेदवारासाठी नमल राजपक्षे यांचे नाव पुढे आले होते. राजपक्षे कुटुंबाच्या नेतृत्वाखालील SLPP आर्थिक मंदी आणि जनतेमध्ये भ्रमनिरास झाल्यानंतर समर्थन बेसच्या संकटाचा सामना करत आहे. त्याशिवाय, त्यांचे बहुतांश खासदार विक्रमसिंघे यांच्या निवडणूक प्रचाराला पाठिंबा देत आहेत.

तथापि, राष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीत पराभूत लढाई लढत असूनही नमल अजूनही आत्मविश्वासाने दिसत आहे. नमलने खाजगीकरण आणि करप्रणालीसारख्या धोरणांना विरोध केला आहे. त्यांनी देशासाठी नवीन अर्थसंकल्प तयार करण्यावर भर दिला आहे. आपल्या प्रचारात त्यांनी भारतासोबत एकत्र काम करत राहण्याचे आश्वासनही दिले आहे.